Ijambo rya Porokireri Brammertz yagejeje ku Kanama ka Loni Gashinzwe Umutekano

Uyu munsi, bwana Serge Brammertz, Umushinjacyaha Mukuru w’Urwego Mpuzamahanga Rwashyiriweho Gukora Imirimo y'Insigarira y'Inkiko Mpanabyaha, yagejeje ijambo ku Kanama ka Loni Gashinzwe Umutekano ku isi ku bijyanye n’ibikorwa by’ubushinjacyaha.

Yatangiye ageza ku Kanama ka Loni Gashinzwe Umutekano aho bigeze mu gukurikirana urubanza rwa nyuma mu mizi n’urundi rw’ubujurire imbere y’Urwego abereye Umushinjacyaha Mukuru. Umushinjacyaha Mukuru Brammertz yavuze ko hari intambwe yihuse mu kwerekana ibimenyetso by'Ubushinjacyaha mu rubanza rwa Kabuga. Yatangaje ko hashingiwe ku bindi bikorwa, Ubushinjacyaha buteganya ko buzarangiza gutanga ibimenyetso byabwo mu gihembwe cya kabiri cy'umwaka wa 2023, mu gihe iburanisha ry'ubujurire mu rubanza rwa Stanišić na Simatović riteganijwe mu mpera za Mutarama 2023.

Porokireri yamenyesheje kandi Akanama ka Loni Gashinzwe Umutekano ibijyanye n'urubanza rw'ubujurire rwa Fatuma n'abandi. Yagaragaje ko yishimiye ko kuba Augustin Ngirabatware yaragerageje kwoshya abatangabuhamya hagamijwe guhosha ibihano bye bya jenoside byagaragaye kandi bigahagarikwa. Yavuze ati: “Turizera ko mu gukurikirana ibi byaha ubu, tubuza abandi kugerageza gukora nk'ibyo mu gihe kizaza.”

Umushinjacyaha Brammertz yagarutse ku murimo wo gushakisha abatorotse ubutabera basigaye baregwaga n’Urukiko Mpuzamahanga Mpanabyaha rw’u Rwanda (ICTR), atangariza Akanama ka Loni Gashinzwe Umutekano ko ubufatanye na Afurika y’Epfo ubu burimo kugenda mu cyerekezo cyiza. Yashimangiye kandi ko guverinoma y'u Rwanda ikomeje gushyigikira urwego ayoboye.

Porokireri yakomeje kwibutsa Akanama ka Loni Gashinzwe Umutekano ko hari abantu barenga 1,000 bahunze ubutabera bashakishwa n’ubuyobozi bw’u Rwanda ku byaha byakozwe mu gihe cya Jenoside yakorewe Abatutsi mu Rwanda muri 1994. Yasobanuye ko mu iperereza ryo gukurikirana abantu bane basigaye bakorewe impapuro zo kubafata na ICTR, ibiro by’umushinjacyaha byagiye bitahura bamwe muri abo bandi bahunze ubutabera kandi bakaba batuye mu bihugu byo ku isi. Yavuze ko “kugirango bahunge ubutabera, babeshye amateka yabo kandi bakoresha nabi inzira y'ubuhunzi,” kandi ko “mu ngo zabo nshya, benshi bakomeje guteza imbere ingengabitekerezo ya jenoside.” Umushinjacyaha Brammertz yahamagariye amahanga gufasha u Rwanda gukurikirana abantu bose bahunze ubutabera bakekwaho itsembabwoko.

Ku bijyanye n’ubushinjacyaha bw’ibihugu ku byaha byakozwe mu gihe cya Jenoside yakorewe Abatutsi n’amakimbirane yabereye mu cyahoze ari Yugosilaviya, umushinjacyaha Brammertz yibukije Akanama ka Loni Gashinzwe Umutekano ko hakiri imanza ibihumbi zigomba kurangizwa mu nkiko z’igihugu. Yasobanuye ko abashinjacyaha b'igihugu bakomeje gusaba ibiro bye ubufasha bukomeye, kandi ko iyi nzira izakomeza mu myaka mike iri imbere.

Ku bijyanye n'icyahoze cyitwa Yugosilaviya, Porokireri yashimangiye ko “ikibazo gikomeye gikomeje kuba ubufatanye mu bucamanza mu karere,” bikaba ari “ngombwa kuko muri iki gihe, abahohotewe n'ababikoze akenshi baba mu bihugu bitandukanye”. Yavuze ko mu gihe hari iterambere ryiza mu bufatanye hagati ya Bosiniya na Herzegovina, Montenegro na Seribiya, “abashinjacyaha bo mu karere bavuga ko batabona ubufatanye bakeneye muri Korowasiya mu manza zirimo abakekwaho icyaha baturuka muri Korowasiya.”

Umushinjacyaha Brammertz yasobanuye ko abayobozi ba Korowasiya bamumenyesheje ko iperereza no gukurikirana abenegihugu babo ari ikibazo cy’umutekano w’igihugu. Ati: "Iyi myifatire ihindura ubutabera ikibazo cya politiki, mu gihe byakagombye gusa kuba ari ugusuzuma mu buryo bw’ubutabera butabogamye hashingiwe ku bimenyetso n'amategeko." Yavuze ati: “Mbere yo kwinjira mu muryango w’ubumwe bw’ibihugu by’Uburayi, Korowasiya yari ku isonga mu guteza imbere ubutabera n’ubufatanye bw’ubutabera mu karere. Ikibabaje ni uko itakitaye kuri iyo nshingano”. Porokireri yiyemeje gukomeza kuganira n'abayobozi ba Korowasiya.

Porokireri yongeye gutanga raporo ku bijyanye no gukomeza guhakana ibyaha by’intambara no guhimbaza abakoze ibyaha by’intambara bakatiwe mu bihugu byahoze ari Yugosilaviya. Mu bihugu byose, abayobozi bakuru ba politiki bakomeye bashidikanya ku byabaye ku byaha byakozwe, bagashimagiza abakoze ibyaha by’intambara bakatiwe kandi bigatera umwuka wo guhakana ibyaha no guhimbaza abanyabyaha.

Yagize ati: “Aya si amagambo n'ibikorwa byo ku nkombe, ahubwo ni ibya politiki n'umuco bya sosiyete zo muri ako karere.” Umushinjacyaha Brammertz yahamagariye abayobozi bose n’abaturage bo mu karere gukorana ubushishozi.

Mu gusoza, umushinjacyaha Brammertz yagaragaje ko ibiro bye byishimiye inkunga y’Akanama ka Loni Gashinzwe Umutekano.